Μεταφορά και σήμανση επικίνδυνων φορτίων

Εισαγωγή

Σε καθημερινή βάση διακινούνται προς κάλυψη των αναγκών του σύγχρονου τρόπου ζωής, δια μέσου του εθνικού δικτύου μεταφορών της χώρας μας (οδικό, εναέριο, θαλάσσιο), μερικές εκατοντάδες χημικές ουσίες και διάφορα παράγοντα αυτών. Ένας σημαντικός αριθμός από αυτές τις ουσίες ενέχει κινδύνους για την δημόσια υγεία και ως εκ τούτου απαιτεί ειδικούς χειρισμούς από το στάδιο της αρχικής επεξεργασίας έως το στάδιο της μεταφοράς, της αποθήκευσης κλπ. Η ευθύνη αυτών των ειδικών χειρισμών «βαραίνει» κάθε εμπλεκόμενο στην ανωτέρω διαδικασία στο επίπεδο αρμοδιότητας του.

Ο ρόλος του Πυροσβεστικού Σώματος στην συγκεκριμένη περίπτωση, ξεπερνά τον έλεγχο και την απλή επιβολή μέτρων στο πλαίσιο της προληπτικής πυροπροστασίας και μετουσιώνεται σε ζωτικής σημασίας παράγοντα, με την κατασταλτικού χαρακτήρα επέμβαση όταν και εφόσον κάτι τέτοιο καταστεί απαραίτητο.

Για τους πυροσβέστες σε ολόκληρο τον κόσμο η διαχείριση συμβάντων με επικίνδυνα υλικά αποτελεί ιδιαίτερη «πρόκληση» μιας και λόγω της επικινδυνότητας τους χαρακτηρίζονται ως «υψηλού ρίσκου». Για τον λόγο αυτό υπάρχουν ειδικά εκπαιδευμένες ομάδες πυροσβεστών με την σχετική υλικοτεχνική υποδομή.

Ποια είναι τα επικίνδυνα φορτία;

Ως Επικίνδυνα χαρακτηρίζονται τα φορτία που αποτελούνται από εμπορεύματα είδη και υλικά, η μεταφορά των οποίων ενέχει κινδύνους τόσο για την ζωή και την υγεία ανθρώπων και ζώων όσο και για την δημόσια τάξη και ασφάλεια.

Οι κίνδυνοι αυτοί μπορεί να οφείλονται στην φύση και την κατάσταση των φορτίων, καθώς και σε τυχόν ατύχημα κατά την μεταφορά τους.

Εικ. 1: Ποσοστιαία αναλογία μεταφερόμενων Ε.Υ στο Ευρωπαϊκό οδικό δίκτυο

Μεταφορά Επικίνδυνων Φορτίων - Διεθνές Νομοθετικό Πλαίσιο

Η μεταφορά επικίνδυνων εμπορευμάτων σε διεθνές επίπεδο διέπεται από τους εξής κανονισμούς:

• Θαλάσσιες Μεταφορές: Κανονισμός ΙΜΟ
• Αεροπορικές Μεταφορές: Κανονισμός ΙCAO
• Σιδηροδρομικές Μεταφορές: Συμφωνία RID
• Οδικές Μεταφορές: Συμφωνία ADR (Accord Dangrereux Routier)

Λόγω του ότι το μεγαλύτερο μέρος των διακινούμενων επικίνδυνων εμπορευμάτων γίνεται οδικώς, στη συνέχεια θα γίνει μια προσπάθεια προσέγγισης του συγκεκριμένου θέματος.

Τι είναι η συμφωνία ADR (Accord Dangerous Routier)

Πρόκειται για την συμφωνία που διέπει τις Εθνικές και τις Διεθνείς οδικές μεταφορές επικινδύνων εμπορευμάτων στον Ευρωπαϊκό χώρο.

Εκδίδεται από τον ΟΗΕ και ανανεώνεται κάθε δύο χρόνια.

Από την Ε.Ε ενσωματώθηκε για πρώτη φορά στην οδηγία 94/55ΕΚ ενώ η χώρα μας επικύρωσε την συμφωνία ADR με τον Ν. 174/1987 και εναρμονίστηκε με την οδηγία 94/55ΕΚ με το Π.Δ 104/1999.

Πιο συγκεκριμένα για την ασφαλέστερη μεταφορά των επικίνδυνων εμπορευμάτων η Συνθήκη ADR ορίζει ρητά τις διαδικασίες αποστολής τους. Η επιχείρηση, η οποία αναλαμβάνει την μεταφορά επικίνδυνων εμπορευμάτων, έχει υποχρέωση, να αναγνωρίσει και να εκτιμήσει τον κίνδυνο, να διαθέτει κατάλληλα και ελεγμένα οχήματα μεταφοράς, εκπαιδευμένους και αδειούχους μεταφορείς, να σηματοδοτεί κατάλληλα τα εμπορεύματα και να εκδίδει κατάλληλα συνοδευτικά έγγραφα. Κάθε επιχείρηση που δραστηριοποιείται στην οδική μεταφορά επικίνδυνων εμπορευμάτων πρέπει να εργοδοτεί ή να είναι συμβεβλημένη με Σύμβουλο Ασφαλούς Μεταφοράς Επικίνδυνων Εμπορευμάτων.

Το έγγραφο της τελευταίας αναθεώρησης ADR (2009)

Πως γίνεται η σήμανση των επικινδύνων φορτίων;

Η συμφωνία ADR επιβάλλει τη σήμανση των οχημάτων που μεταφέρουν επικίνδυνα εμπορεύματα με δύο είδη σημάνσεων:

• Πορτοκαλί πινακίδες αναγνώρισης του κινδύνου
• Ετικέτες κινδύνου

Πορτοκαλί πινακίδες αναγνώρισης του κινδύνου

Έχουν τυποποιημένες διαστάσεις. Φέρονται στο εμπρός στο πίσω και ενδεχομένως στα πλευρά του οχήματος ανάλογα με το είδος του.

Εικ.3: Πορτοκαλί πινακίδα αναγνώρισης του κινδύνου

Οι πινακίδες αποτελούνται από δύο αριθμούς που χωρίζονται με οριζόντια μαύρη γραμμή. Ο κάτω αριθμός είναι ο χαρακτηριστικός αριθμός της ύλης (4 ψηφία, παρ. Β5 ADR), ενώ ο επάνω αριθμός είναι ο χαρακτηριστικός αριθμός κινδύνου και δείχνει τον κίνδυνο που μπορεί να προέλθει από το υλικό, σύμφωνα με την παρακάτω έννοια:

Εικ.4: Κωδικοποίηση επικινδυνότητας

Ο διπλασιασμός του αριθμού δείχνει την εντατικοποίηση του συγκεκριμένου κινδύνου. Όταν αρκεί ένα ψηφίο για να καταδείξει τον κίνδυνο, τότε αυτό ακολουθείται από 0, ενώ όταν ένας αριθμός έχει μπροστά το γράμμα 'Χ', τότε το υλικό αντιδρά επικίνδυνα με το νερό.

Εικ.5: Παραδείγματα πορτοκαλί πινακίδων αναγνώρισης του κινδύνου

Ετικέτες Κινδύνου

Τοποθετούνται στις συσκευασίες και έχουν επίσης συγκεκριμένη μορφή και διαστάσεις, ώστε να αποτελούν μία διεθνή «γλώσσα» που απευθύνεται στον καθένα που εμπλέκεται με τη διακίνηση.

Για τα ραδιενεργά υλικά ισχύουν ιδιαίτερες σημάνσεις.

Για τη τοποθέτηση των πινακίδων στο εμπρός, πίσω και πλευρικό μέρος του οχήματος, ισχύουν ειδικοί κανονισμοί ανάλογα με το είδος των μεταφερόμενων υλικών και του οχήματος.

Εικ.6: Ετικέτες κινδύνου

Κατάταξη επικινδύνων υλών - κλάσεις

Οι επικίνδυνες ύλες ταξινομούνται βάση των επικινδύνων ιδιοτήτων τους και ομαδοποιούνται σε 9 κλάσεις, οι οποίες με την σειρά τους υποδιαιρούνται σε είδη, υποδιαιρέσεις και ομάδες.

Ανάλογα με τον βαθμό επικινδυνότητας τους οι ποιο παραπάνω ύλες διακρίνονται στις κατηγορίες a-b-c (εξαιρούνται οι κλάσεις 1-2-5.2-7).

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ, ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ

Οι ουσίες που χρησιμοποιούνται διεθνώς στους χώρους εργασίας υπερβαίνουν σήμερα τις 100.000 με τα διάφορα παρασκευάσματα (μίγματα ουσιών) να είναι σαφώς περισσότερα.

Για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα των κινδύνων για την υγεία και την ασφάλεια που πιθανά να προκύψουν από τον κάθε είδους χειρισμό των παραπάνω ουσιών επιλέχθηκε η ταξινόμηση τους σε λίγες βασικές κατηγορίες και η κατάλληλη προς τούτο σήμανση τους με εύκολα αναγνωρίσιμα σύμβολα.

Οι οδηγίες 67/548/ΕΟΚ (για τις ουσίες) και 88/379/ΕΟΚ (για τα παρασκευάσματα) καθορίζουν τις λεπτομέρειες. Με την Υ.Α 378/94 που αποτελεί την εναρμόνιση της χώρας μας όσον αφόρα την πρώτη οδηγία καθορίζονται μεταξύ άλλων οι βασικές έννοιες για τις επικίνδυνες ουσίες και τα αντίστοιχα σύμβολα τους.

Επικίνδυνες Ουσίες Ταξινόμηση - Σήμανση

Εικ.8: Επικίνδυνες ουσίες Ταξινόμηση – Σήμανση Εικ.9: Σήμανση δοχείου αφρού της Υπηρεσίας μας

Πέραν των ανωτέρω συμβόλων πρέπει να αναγράφονται στην ετικέτα του χημικού προϊόντος πληροφορίες για τους κινδύνους καθώς και τα μέτρα αντιμετώπισης του.

Φράσεις Ειδικού Κινδύνου (R)

Οι φράσεις-R (στα αγγλικά R-phrases, συντομογραφία του Risk phrases – φράσεις κινδύνου) ορίζονται στο παράρτημα ΙΙΙ της οδηγίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης 67/548/ΕΟΚ : "Φύση των ειδικών κινδύνων που σχετίζονται με τις επικίνδυνες ουσίες και παρασκευάσματα" και χρησιμοποιούνται για την σήμανση συσκευασιών επικίνδυνων χημικών ουσιών. Η λίστα αναδημοσιεύθηκε στην οδηγία 2001/59/ΕΚ, όπου υπάρχουν μεταφράσεις σε άλλες γλώσσες της ΕΕ.

• R1 Εκρηκτικό σε ξηρή κατάσταση.
• R2 Κίνδυνος εκρήξεως από κρούση, τριβή, φωτιά ή άλλες πηγές αναφλέξεως.
• R3 Πολύ μεγάλος κίνδυνος εκρήξεως από κρούση, τριβή, φωτιά ή άλλες πηγές αναφλέξεως.
• R4 Σχηματίζει πολύ ευαίσθητες εκρηκτικές μεταλλικές ενώσεις.
• R5 Θέρμανση μπορεί να προκαλέσει έκρηξη.
• R6 Εκρηκτικό σε επαφή ή χωρίς επαφή με τον αέρα.
• R7 Μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά.
• R8 Η επαφή με καύσιμο υλικό μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά.
• R9 Εκρηκτικό όταν αναμιχθεί με καύσιμα υλικά.
• R10 Εύφλεκτο.
• R11 Πολύ εύφλεκτο.
• R12 Εξαιρετικά εύφλεκτο.
• R14 Αντιδρά βίαια με νερό.
• R15 Σε επαφή με το νερό εκλύει εξαιρετικά εύφλεκτα αέρια.
• R16 Εκρηκτικό όταν αναμιχθεί με οξειδωτικές ουσίες.
• R17 Αυτοαναφλέγεται στον αέρα.
• R18 Κατά τη χρήση μπορεί να σχηματίσει εύφλεκτα / εκρηκτικά μείγματα ατμού-αέρος.
• R19 Μπορεί να σχηματίσει εκρηκτικά υπεροξείδια.
• R20 Επιβλαβές όταν εισπνέεται.
• R21 Επιβλαβές σε επαφή με το δέρμα.
• R22 Επιβλαβές σε περίπτωση καταπόσεως.
• R23 Τοξικό όταν εισπνέεται.
• R24 Τοξικό σε επαφή με το δέρμα.
• R25 Τοξικό σε περίπτωση καταπόσεως.
• R26 Πολύ τοξικό όταν εισπνέεται.
• R27 Πολύ τοξικό σε επαφή με το δέρμα.
• R28 Πολύ τοξικό σε περίπτωση καταπόσεως.
• R29 Σε επαφή με το νερό ελευθερώνονται τοξικά αέρια.
• R30 Κατά τη χρήση γίνεται πολύ εύφλεκτο.
• R31 Σε επαφή με οξέα ελευθερώνονται τοξικά αέρια.
• R32 Σε επαφή με οξέα ελευθερώνονται πολύ τοξικά αέρια.
• R33 Κίνδυνος αθροιστικών επιδράσεων.
• R34 Προκαλεί εγκαύματα.
• R35 Προκαλεί σοβαρά εγκαύματα.
• R36 Ερεθίζει τα μάτια.
• R37 Ερεθίζει το αναπνευστικό σύστημα.
• R38 Ερεθίζει το δέρμα.
• R39 Κίνδυνος πολύ σοβαρών μονίμων επιδράσεων.
• R40 Ύποπτο καρκινογένεσης.
• R41 Κίνδυνος σοβαρών οφθαλμικών βλαβών.
• R42 Μπορεί να προκαλέσει ευαισθητοποίηση όταν εισπνέεται.
• R43 Μπορεί να προκαλέσει ευαισθητοποίηση σε επαφή με το δέρμα.
• R44 Κίνδυνος εκρήξεως εάν θερμανθεί υπό περιορισμό.
• R45 Μπορεί να προκαλέσει καρκίνο.
• R46 Μπορεί να προκαλέσει κληρονομικές γενετικές βλάβες.
• R48 Κίνδυνος σοβαρής βλάβης της υγείας ύστερα απο παρατεταμένη έκθεση.
• R49 Μπορεί να προκαλέσει καρκίνο όταν εισπνέεται.
• R50 Πολύ τοξικό για τους υδρόβιους οργανισμούς.
• R51 Τοξικό για τους υδρόβιους οργανισμούς.
• R52 Επιβλαβές για τους υδρόβιους οργανισμούς.
• R53 Μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνιες δυσμενείς επιπτώσεις στο υδάτινο περιβάλλον.
• R54 Τοξικό για τη χλωρίδα.
• R55 Τοξικό για την πανίδα.
• R56 Τοξικό για τους οργανισμούς του εδάφους.
• R57 Τοξικό για τις μέλισσες.
• R58 Μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνιες δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον.
• R59 Επικίνδυνο για τη στοιβάδα του όζοντος.
• R60 Μπορεί να εξασθενίσει τη γονιμότητα.
• R61 Μπορεί να βλάψει το έμβρυο κατά τη διάρκεια της κύησης.
• R62 Πιθανός κίνδυνος για εξασθένηση της γονιμότητας.
• R63 Πιθανός κίνδυνος δυσμενών επιδράσεων στο έμβρυο κατά τη διάρκεια της κύησης.
• R64 Μπορεί να βλάψει τα βρέφη που τρέφονται με μητρικό γάλα.
• R65 Επιβλαβές: μπορεί να προκαλέσει βλάβη στους πνεύμονες σε περίπτωση κατάποσης.
• R66 Παρατεταμένη έκθεση μπορεί να προκαλέσει ξηρότητα δέρματος ή σκάσιμο.
• R67 Η εισπνοή ατμών μπορεί να προκαλέσει υπνηλία και ζάλη.
• R68 Πιθανοί κίνδυνοι μονίμων επιδράσεων.

Φράσεις Ασφαλούς χρήσης (S)

Οι φράσεις-S (στα αγγλικά S-phrases, συντομογραφία του Safety Phrases – φράσεις ασφαλείας) ορίζονται στο παράρτημα ΙV της οδηγίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης 67/548/ΕΟΚ : Mέτρα ασφαλείας σχετικά με τις επικίνδυνες ουσίες και παρασκευάσματα και χρησιμοποιούνται για την σήμανση συσκευασιών επικίνδυνων χημικών ουσιών. Η λίστα αναδημοσιεύθηκε στην οδηγία 2001/59/ΕΚ, όπου υπάρχουν μεταφράσεις σε άλλες γλώσσες της ΕΕ.

• S1 Να φυλάσσεται κλειδωμένο.
• S2 Μακριά από παιδιά.
• S3 Να φυλάσσεται σε δροσερό μέρος.
• S4 Μακριά από κατοικημένους χώρους.
• S5 Να διατηρείται το περιεχόμενο μέσα σε ... (το είδος του κατάλληλου υγρού καθορίζεται από τον παραγωγό).
• S6 Να διατηρείται σε ατμόσφαιρα ... (το είδος του αδρανούς αερίου καθορίζεται από τον παραγωγό).
• S7 Το δοχείο να διατηρείται ερμητικά κλεισμένο.
• S8 Το δοχείο να προστατεύεται από την υγρασία.
• S9 Το δοχείο να διατηρείται σε καλά αεριζόμενο μέρος.
• S12 Μη διατηρείτε το δοχείο ερμητικά κλεισμένο.
• S13 Μακριά από τρόφιμα, ποτά και ζωοτροφές.
• S14 Μακριά από ... (ασύμβατες ουσίες καθορίζονται από τον παραγωγό).
• S15 Μακριά από θερμότητα.
• S16 Μακριά από πηγές ανάφλεξης. – Απαγορεύεται το κάπνισμα.
• S17 Μακριά από καύσιμα υλικά.
• S18 Χειριστείτε και ανοίξτε το δοχείο προσεκτικά.
• S20 Μη τρώτε ή πίνετε όταν το χρησιμοποιείτε.
• S21 Μη καπνίζετε όταν το χρησιμοποιείτε.
• S22 Μη αναπνέετε την σκόνη.
• S23 Μην αναπνέετε αέρια / αναθυμιάσεις / ατμούς / εκνεφώματα (η κατάλληλη διατύπωση καθορίζεται από τον παραγωγό).
• S24 Αποφεύγετε την επαφή με το δέρμα.
• S25 Αποφεύγετε την επαφή με τα μάτια.
• S26 Σε περίπτωση επαφής με τα μάτια πλύνετέ τα αμέσως με άφθονο νερό και ζητήστε ιατρική συμβουλή.
• S27 Αφαιρέστε αμέσως όλα τα ενδύματα που έχουν μολυνθεί.
• S28 Σε περίπτωση επαφής με το δέρμα, πλυθείτε αμέσως με άφθονο ... (το είδος του υγρού καθορίζεται από τον παραγωγό).
• S29 Μην αδειάζετε το υπόλοιπο του περιεχομένου στην αποχέτευση.
• S30 Ποτέ μην προσθέτετε νερό στο προϊόν αυτό.
• S33 Λάβετε προστατευτικά μέτρα έναντι ηλεκτροστατικών εκκενώσεων.
• S35 Το υλικό και ο περιέκτης του πρέπει να διατεθεί με ασφαλή τρόπο.
• S36 Να φοράτε κατάλληλη προστατευτική ενδυμασία.
• S37 Να φοράτε κατάλληλα γάντια.
• S38 Σε περίπτωση ανεπαρκούς αερισμού, χρησιμοποιείτε κατάλληλη αναπνευστική συσκευή.
• S39 Χρησιμοποιείτε συσκευή προστασίας ματιών / προσώπου.
• S40 Για τον καθαρισμό του δαπέδου και όλων των αντικειμένων που έχουν μολυνθεί από το υλικό αυτό χρησιμοποιείτε ... (το είδος καθορίζεται από τον παραγωγό).
• S41 Σε περίπτωση πυρκαγιάς και/ή εκρήξεως μην αναπνέετε τους καπνούς.
• S42 Κατά τη διάρκεια υποκαπνισμού / ψεκάσματος χρησιμοποιείτε κατάλληλη αναπνευστική συσκευή (η κατάλληλη διατύπωση καθορίζεται από τον παραγωγό).
• S43 Σε περίπτωση πυρκαγιάς χρησιμοποιείτε ... (Αναφέρεται το ακριβές είδος μέσων πυρόσβεσης. Εάν το νερό αυξάνει τον κίνδυνο, προστίθεται το ακόλουθο: «Μη χρησιμοποιείτε ποτέ νερό»).
• S45 Σε περίπτωση ατυχήματος ή αν αισθανθείτε αδιαθεσία ζητήστε αμέσως ιατρική συμβουλή (δείξτε την ετικέτα αν είναι δυνατό).
• S46 Σε περίπτωση κατάποσης ζητήστε αμέσως ιατρική συμβουλή και δείξτε αυτό το δοχείο ή την ετικέτα.
• S47 Να διατηρείται σε θερμοκρασία που δεν υπερβαίνει τους ... °C (καθορίζεται από τον παραγωγό).
• S48 Να διατηρείται υγρό με ... (το κατάλληλο υλικό καθορίζεται από τον παραγωγό).
• S49 ∆ιατηρείται μόνο μέσα στο αρχικό δοχείο.
• S50 Να μην αναμιχθεί με ... (καθορίζεται από τον παραγωγό).
• S51 Να χρησιμοποιείται μόνο σε καλά αεριζόμενο χώρο.
• S52 ∆εν συνιστάται η χρήση σε ευρείες επιφάνειες σε εσωτερικούς χώρους.
• S53 Αποφεύγετε την έκθεση – εφοδιαστείτε με τις ειδικές οδηγίες πριν από τη χρήση.
• S56 Το υλικό αυτό και ο περιέκτης του να εναποτεθούν σε χώρο συλλογής επικινδύνων ή ειδικών αποβλήτων.
• S57 Να χρησιμοποιηθεί ο κατάλληλος περιέκτης για να αποφευχθεί μόλυνση του περιβάλλοντος.
• S59 Ζητήστε πληροφορίες από τον παραγωγό/προμηθευτή για ανάκτηση / ανακύκλωση.
• S60 Το υλικό και ο περιέκτης του να θεωρηθούν κατά τη διάθεσή τους επικίνδυνα απόβλητα.
• S61 Αποφύγετε την ελευθέρωσή του στο περιβάλλον. Αναφερθείτε σε ειδικές οδηγίες / δελτίο δεδομένων ασφαλείας.
• S62 Σε περίπτωση κατάποσης να μην προκληθεί εμετός: ζητήστε αμέσως ιατρική συμβουλή και δείξτε αυτό το δοχείο η την ετικέτα του.
• S63 Σε περίπτωση ατυχήματος λόγω εισπονής: απομακρύνετε το θύμα από το μολυσμένο χώρο και αφήστε το να ηρεμήσει.
• S64 Σε περίπτωση κατάποσης, ξεπλύνετε το στόμα με νερό (μόνο εφόσον το θύμα διατηρεί τις αισθήσεις του).

Οι φράσεις ασφαλείας (S) και οι φράσεις κινδύνου (R) χρησιμοποιούνται διεθνώς και δεν αφορούν μόνο στην Ευρώπη ενώ γίνεται μια συνεχής προσπάθεια για την πλήρη διεθνή εναρμόνιση.

Παραδείγματα συνδυασμών φράσεων :

• S36/39 Φοράτε κατάλληλη προστατευτική ενδυμασία και συσκευή προστασίας ματιών / προσώπου.
• S24/25 Αποφεύγετε επαφή με το δέρμα και με τα μάτια.
• R39/26 Πολύ τοξικό: κίνδυνος πολύ σοβαρών μόνιμων επιδράσεων όταν εισπνέεται.
• R14/15 Αντιδρά βίαια σε επαφή με νερό εκλύοντας αέρια εξόχως εύφλεκτα.

Δελτία Δεδομένων Ασφάλειας Προϊόντων (MaterialSafetyDataSheet - MSDS

Οι υπεύθυνοι για τη διάθεση χημικών ουσιών ή παρασκευασμάτων στην αγορά (παρασκευαστές, εισαγωγείς, διανομείς) είναι υποχρεωμένοι να παρέχουν στους επαγγελματίες χρήστες Δελτία Δεδομένων Ασφάλειας (Material Safety Data Sheet – MSDS), προκειμένου οι τελευταίοι να μπορούν να λαμβάνουν όλα τα αναγκαία μέτρα για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας στο χώρο εργασίας, καθώς και την προστασία του περιβάλλοντος.

Κύριος σκοπός των Δελτίων Δεδομένων Ασφάλειας (MSDS) είναι να δώσουν τη δυνατότητα στους εργοδότες να προσδιορίσουν εάν υπάρχουν επικίνδυνοι χημικοί παράγοντες στο χώρο εργασίας και να εκτιμήσουν εάν από τη χρήση τους προκύπτει οποιοσδήποτε κίνδυνος για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων ή/ και το περιβάλλον.

Οι πληροφορίες που περιέχονται στα Δελτία Δεδομένων Ασφάλειας πρέπει να πληρούν τις απαιτήσεις της Κοινοτικής Οδηγίας 98/24/ΕΚ για την προστασία της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων κατά την εργασία από κινδύνους οφειλόμενους σε χημικούς παράγοντες, η οποία ενσωματώθηκε με το Π.Δ. 338/2001 (Α 227).

Σύμφωνα με την Ελληνική νομοθεσία (Υ.Α. 195/2002 ) ένα Δελτίο Δεδομένων Ασφάλειας πρέπει να περιλαμβάνει τα ακόλουθα στοιχεία:

1. Στοιχεία της ουσίας / παρασκευάσματος και της εταιρείας/ επιχείρησης

2. Σύσταση / στοιχεία για τα συστατικά

3. Προσδιορισμός των κινδύνων (ταξινόμηση, σύμβολα, φράσεις R/S)

4. Πρώτες βοήθειες

5. Μέτρα για την καταπολέμηση της πυρκαγιάς

6. Μέτρα για την αντιμετώπιση τυχαίας έκλυσης

7. Χειρισμός και αποθήκευση

8. Έλεγχος της έκθεσης στο προϊόν και ατομική προστασία

9. Φυσικές και χημικές ιδιότητες

10. Σταθερότητα και αντιδραστικότητα

11. Τοξικολογικά στοιχεία

12. Οικολογικά στοιχεία

13. Στοιχεία σχετικά με τη διάθεση/ εξάλειψη

14. Στοιχεία σχετικά με τη μεταφορά

15. Στοιχεία σχετικά με τις κανονιστικές διατάξεις

16. Άλλα στοιχεία

Τα Δελτία Δεδομένων Ασφάλειας χρονολογούνται και επικαιροποιούνται με μέριμνα των υπευθύνων για τη διάθεση των χημικών ουσιών και παρασκευασμάτων στην αγορά.

Παράδειγμα Δελτίου Ασφαλείας (SMDS)

Ακολουθεί ένα παράδειγμα τέτοιου Δελτίου. Παρόμοιο Δελτίο συνοδευόμενο από πληροφορίες που αφορούν την διαδρομή που πρόκειται να ακολουθηθεί στο σύνολο της έως ότου φτάσει το προϊόν στον τελικό προορισμό του, αποστέλλεται και στις Υπηρεσίες μας για την γνωστοποίηση της μεταφοράς του (αυτό βέβαια γίνεται μόνον σε εξαιρετικές περιπτώσεις).

Στις ανωτέρω παραγράφους έγινε μια προσπάθεια εισαγωγής σε ένα μεγάλο γνωστικό αντικείμενο και πιο συγκεκριμένα αυτό που αφορά την «Αντιμετώπιση χημικών συμβάντων».

Κατά την διάρκεια αυτής της προσπάθειας όλο το ενδιαφέρον μας επικεντρώθηκε στο κομμάτι εκείνο που αφορά την Χερσαία μεταφορά και σήμανση των επικίνδυνων φορτίων και την Σήμανση των συσκευασιών των προϊόντων.

Η συγκεκριμένη επιλογή έγινε δεδομένου του ότι η σήμανση μπορεί να αποτελέσει εχέγγυο της ασφάλειας (σε πρώτη φάση) όλων των εμπλεκομένων στην αντιμετώπιση ενός χημικού συμβάντος και δει των Πυροσβεστών.